Czy nasze przekonania, nasza wiedza o świecie i wydarzeniach, obserwacje, które uważamy za własne, są takimi w rzeczywistości? Czy też może się okazać, że są rezultatem nadzwyczaj zręcznej manipulacji prawdziwymi i fałszywymi informacjami?

Umberto Eco podczas jednej ze swych konferencji prasowych powiedział kiedyś, że bardziej niż w teorię wierzy w spiskową praktykę dziejów. Była to wypowiedź żartobliwa, ale czy do końca? Ważnym tematem Cmentarza w Pradze są Protokoły Mędrców Syjonu; jest to literacka wizja ich powstania. Lecz dowiadujemy się także niesłychanych rzeczy o przedziwnych stowarzyszeniach, masonach, jezuitach, karbonariuszach, o słynnych nawróceniach, które zwiodły nawet świętą Teresę z Lisieux, o starożytnym mieście na dnie Jeziora Genewskiego, które badał pewien polski archeolog. A już z pewnością nie zapomnimy epizodu z doktorem Freudem rozprawiającym o psychiatrii w znanej paryskiej restauracji. Restauracje bowiem, kawiarnie, smakowite potrawy, opisy dań, deserów, skrupulatnie układanych menu są tu bardzo ważne.

A przy tym wszystkim pamiętajmy, że postacie występujące w Cmentarzu w Pradze są autentyczne. Jedynym wyjątkiem jest główny bohater, którego liczne wyczyny mają wszakże wielu istniejących sprawców. Podobni do nich stale krążą wśród nas.

Od poezji Homera po współczesne science fiction, od Pisma świętego po komiksy, przez kamienie milowe naszej edukacji (Marco Polo, Starca z Gór, Campanellę, Morusa i Bacona, Guliwera, Alicję z Krainy Czarów i Tolkiena), światowa literatura wciąż wymyśla legendarne krainy, projektując na nie ludzkie pragnienia, marzenia, utopie i koszmary zbyt wielkie, by pomieścił je nasz ograniczony, rzeczywisty świat.
Jedne z tych miejsc dały życie fascynującym legendom i zainspirowały wspaniałe dzieła sztuki. Inne zawładnęły bez reszty umysłami łowców tajemnic. Jeszcze inne zaś stały się inspiracją dalekich wypraw badawczych: podróżnicy, owładnięci pragnieniem odnalezienia iluzji, odkrywali nowe, najzupełniej realne ziemie.
Po Historii piękna, Historii brzydoty i Szaleństwie katalogowania autor zabiera nas w podróż do tych odległych i nieznanych ziem, pomaga poznać ich mieszkańców, namiętności, bohaterów, a nade wszystko tłumaczy, dlaczego są one dla nas tak istotne. Podróż pouczająca i przyjemna zarazem, jaką potrafi zaproponować tylko Umberto Eco.

Listopad 1327 roku. Do znamienitego opactwa benedyktynów w północnych Włoszech przybywa uczony franciszkanin, Wilhelm z Baskerville, któremu towarzyszy uczeń i sekretarz, nowicjusz Adso z Melku. W klasztorze panuje ponury nastrój. Opat zwraca się do Wilhelma z prośbą o pomoc w rozwikłaniu zagadki tajemniczej śmierci jednego z mnichów. Sprawa jest nagląca, gdyż za kilka dni w opactwie ma się odbyćważna debata teologiczna, w której wezmą udział dostojnicy kościelni, z wielkim inkwizytorem Bernardem Gui na czele. Tymczasem dochodzi do kolejnych morderstw. Przenikliwy Anglik orientuje się, że wyjaśnienia mrocznego sekretu należy szukać w klasztornej bibliotece. Bogaty księgozbiór, w którym nie brak dzieł uważanych za niebezpieczne, mieści się w salach tworzących labirynt. Intruz może tam łatwo zabłądzić, a nawet - jak krążą słuchy - postradać zmysły.

Pan Colonna to typowy "człowiek bez właściwości" czy raczej zwykły nieudacznik. Pięćdziesiątka na karku i żadnych życiowych dokonań. Jednak pewnego dnia 1992 roku niejaki Simei składa mu propozycję, która być może wreszcie przełamie zła passę. Otóż przez rok Colonna ma być świadkiem przygotowań do publikacji nowego dziennika, a potem opisać je w bestsellerowej książce.
Jego relacja nie musi ściśle trzymać się faktów- ów dziennik, "gotowy mówić prawdę o wszystkim", w gruncie rzeczy....jest blefem, który ma stać się narzędziem w rękach wpływowego biznesmena.

Choć Colonna o tym wie, decyduje się wziąć udział w eksperymencie i odegrać powierzoną mu rolę. Poznaje grupę dość przypadkowo dobranych dziennikarzy "przyszłej" gazety. Wszyscy oni dyskutują o zawartości nowego dziennika: horoskopy powinny być optymistyczne, krzyżówki łatwe, nekrologi natchnione, sformułowania tylko takie, do jakich czytelnik jest przyzwyczajony. Jak więc pisać o sprawach poważnych i w ogóle jakie tematy podejmować? Przecież, jak twierdzi Simei, to czy owo może nie spodobać się Prezesowi...

Bo są też tematy ważkie: międzynarodowa tajna organizacja Gladio, loża masońska P2, niejasności związane ze śmiercią Mussoliniego.W najnowszej swojej powieści Umberto Eco przedstawia nam wysoce niepokojącą wizję świata kształtowanego przez media, które z pewnością nie mogą uchodzić za wolne.